atrament z galasów

Przepis ten pochodzi ze starej harcerskiej książki pt.: "Wyspa Robinsona" autorstwa Jana Stykowskiego.

Na liściach dębu znajdują się żółtawe kulki, zwane galasówkami. Po rozdrobnieniu i przegotowaniu ich wkładamy do roztworu trochę żelaznych wiórków. Otrzymamy wtedy gotowy atrament.

Adam Fischer w swoim słowniku pod tytułem "Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych" (wydanie rozszerzone 2016 rok) podaje taką oto informację przy opisie dębu szypułkowego:

Kora dębowa była używana dawniej w Polsce (ok. 1830 roku) do wyrabiania barwnika czarnego. Stolarze żywieccy używają jako farby odwaru z galasówek na liściach dębowych.

W meteolorogii ludowej galasówki służą do prognozowania pogody. Zbigniew Przybylak w swojej książce pod tytułem "Jak samemu przepowiadać pogodę? Poradnik" dzieli się taką oto informacją:

Dębianki (galasy). Zapowiadają one wczesną zimę, jeżeli przed św. Michałem (29.09) znaleźć je można w dużej ilości. Najpierw przed Bożym Narodzeniem winny spaść duże śniegi, potem będzie mróz. Rok mokry i łagodna zima wystąpią, jeżeli przecięta dębianka na św. Michała pusta lub mokra będzie. Jeżeli jednak w tym okresie narośl jest wewnątrz zeschnięta i pokurczona, to nadchodzi rok suchy z zimą wczesną i ostrą.

Prognozę urodzaju stawia się z rozłupanej dębianki. Jeżeli wewnątrz znajduje się robak – rok będzie urodzajny, jeżeli wnętrze jest puste, grożą nieurodzaje. Lato pomyślnie dla rolnika i ogrodnika się zapowiada, gdy dębianka jest wewnątrz pełna pełna i piękna. Taki widok gwarantuje też dobry urodzaj zbóż.

Zdjęcie przedstawia cztery galasy. 

Poniżej zawarłem cenne informacje o owadzie tworzącym galasy. Myślę, że pomocne w planowaniu zbioru tych narośli, mającego na celu domowy wyrób atramentu.

Galasówka dębinka (Cynips quercusfolii)

Galasy, o średnicy ok. 25 mm, ze względu na kształt nazywane "jabłuszkami dębowymi", powstają jesienią. Dorosłe samice opuszczają je w okresie XI-II, po czym składają niezapłodnione jaja do pączków śpiących na pniach dębów. Postaci larwalne powodują powstawanie na korze czerwonofioletowych, atłasowych wyrośli. Owady dorosłe obydwu płci wylatują w V.
(cyt. za: G Ohnesorge, B. Scheiba, K. Uhlenhaut, "Ślady i tropy zwierząt, flora i fauna lasów")