grafit

Sztyfty grafitowe wytwarzano początkowo w Anglii ze specjalnej odmiany grafitu (miękki czarny minerał z czystego węgla) w intensywnym szarym kolorze, przywodzącym na myśl rysik ołowiany. Grafit wysokiej jakości wydobywano od 1560 roku w kamieniołomach w Burrowdale w Cumberland. Sztyfty z tego materiału zaczęto stosować częściej w 2. połowie XVII wieku, stopniowo wypierały one nieporęczne sztyfty metalowe dzięki swej subtelnej a wyrazistej kresce.

W rysunku odręcznym stosuje się obecnie takie formy grafitu jak:

• sztabka grafitowa (ang. graphite stick)
• ołówek bezdrzewny, ołówek pełnografitowy (ang. woodless graphite pencil)
• proszek grafitowy

Bez grafitu nie było by ołówków, dlatego poświęcam oddzielne hasło dla tego narzędzia rysowniczego. Pomiędzy grafitem a ołówkiem jest wspólny łącznik, mianowicie narzędzie zwane ołówkiem bezdrzewnym.

Przy posługiwaniu się grafitem, czy to sztabką grafitową, czy też ołówkiem pełnografitowym, ważna jest podczas rysowania świadomość, która ich część styka się z podłożem rysowniczym.
Jeśli postrzegamy sztabkę grafitową jako graniastosłup to tymi częściami będą:

• wierzchołki dające cienką linię,
• krawędzie kwadratowych podstawy dające szerszą linię, podobną do tej uzyskanej stalówką prosto ściętą o tej samej szerokości,
• kwadratowe podstawy dające punkt w formie pikselu,
• krawędzie ściany bocznej dające najszerszą możliwą do uzyskania tym narzędziem kreskę,
• prostokątne ściany boczne dające największy i czasowo najszybszy do uzyskania obszar pokryty grafitem.

Rysowanie sztabką grafitową przypomina posługiwanie się suchą pastelą w formie sztabki.
Sztabka grafitowa świetnie nadaje się do szybkiego pokrywania większych partii rysunku podczas szkicowania. Drugą jej cechą jest fakt, że uzyskana nią cienka kreska szybko traci ostrość w porównaniu z ołówkami tradycyjnymi i automatycznymi. Nowicjuszowi w tej technice polecam sztabkę grafitową dającą kreskę o szerokości 5 mm, jeśli mu przypadnie do gustu i będzie się w niej dobrze czuł proponuję zakup sztabek dających kreski o większych szerokościach. Sztabka grafitowa jest bardziej wydajna w porównaniu z ołówkiem w drewnianej oprawce ponieważ starcza na dłużej.

 

Powyżej pokazuje różne formy sztabek grafitowych:

A grafit w sztyfcie, szerokość kreski to 5 mm, firmy Koh-I-Noor, twardość 2B,

B grafit w sztyfcie Grafcube, szerokość kreski to 10 mm, firmy Caran d'Ache, twardości 3B,

C grafit w sztyfcie Grafcube, szerokość kreski to 15 mm, firmy Caran d'Ache, twardości 3B,

D grafit w sztyfcie sześcioboczny, firmy Koh-I-Noor, twardość HB.

Ostrzenie grafitu.

Sztabkę grafitową ostrzymy nożykiem (np. nożem segmentowym do tapet) jak i pocierając o papier ścierny, który możemy przymocować do twardego podkładu za pomocą żabek (uchwytów do przymocowywania arkusza papieru do deski rysunkowej). Ołówek pełnografitowy możemy ostrzyć za pomocą tych dwóch narzędzi opisanych przy sztabce grafitowej jak i za pomocą zastrugaczki. Jednak tutaj jest to czasochłonne jeśli ostrzy się twardsze ołówki bezdrzewne (np. HB). Im miększy przyrząd rysowniczy tym szybciej i łatwiej go zastrugać.

Proszek grafitowy można kupić gotowy lub pozyskać z ostrzenia sztabki grafitowej lub ołówka pełnografitowego. Głównym jego zastosowaniem jest nanoszenie za pomocą tamponu na papier w celu wielkopowierzchniowego cieniowania.

Jeśli chodzi o firmę produkującą wszystkie postacie grafitu to szczerze mogę polecić produkty marki KOH-I-NOOR HARDTMUTH, które stosuję od kilku lat. Są one dobrej jakości przy zachowaniu niskiej ceny.

Poniżej zamieściłem zdjęcie zestawu ołówków bezdrzewnych PROGRESSO firmy Koh-I-Noor o twardościach: 8B, 6B, 4B, 2B, HB, plus ołówek pełografitowy wodorozmywalny.

Kolejna fotografia przedstawia kasetkę metalową ze sztabkami grafitowymi o twardościach: HB, B, 2B, 4B, 6B, 8B firmy Royal & Langnickel. Jest to podarunek od mojej Siostry Ani.