Jakie są zastosowania Cebuli jadalnej?

CEBULA JADALNA (Allium cepa L.)

NAZWA:
Inne zwyczajowe nazwy polskie:

• cybula

Claire Cock-Starkey podaje, że Rosjanie wierzyli dawniej, że czosnek – roślina o ostrym smaku – wyrasta w miejscu, gdzie diabeł zostawił ślad lewym kopytem, z kolei cebula kiełkuje w śladzie po jego prawym kopycie.

Cebulę uprawiano już w Mezopotamii, Persji, dawnych Indiach i wielu krajach śródziemnomorskich. Jak dotąd nie udało się ustalić jej ojczyzny. Za jej pierwotne centrum genetyczne uważa się północno-zachodnie Indie, Afganistan i Uzbekistan. W III w. p. n. e. znali ją już Sumerowie i Egipcjanie. Dużą popularnością cieszyła się zwłaszcza w Egipcie, gdzie oddawano jej cześć boską. W Europie spopularyzowali ją Rzymianie, od których narody europejskie nauczyły się ją uprawiać.

MORFOLOGIA:
Cebula tworzy rurkowatą, dętą łodygę (głąbik) osiągającą wysokość około 30 cm i rurkowate liście z nalotem woskowym. Kwiatostanem jest kulisty baldach. Znane są odmiany o różnych kształtach cebul, od spłaszczonych, przez kuliste, do wydłużonych.

UPRAWA:
Roślina uprawna, nie rośnie w Polsce dziko.

Cebulę rozmnaża się z nasion lub z dymki, czyli małych, jednorocznych cebulek. Nasiona wysiewa się wczesną wiosną w rowki głębokości 10 – 15 mm, oddalone od siebie o 20 cm. Po wykiełkowaniu rośliny przerywa się, aby rosły w odległości 3 – 5 cm. Aby otrzymać dymkę, nasiona wysiewa się gęściej i siewek się nie przerywa. Po zbiorze dymkę należy przebrać: większe cebulki posadzone wiosną dadzą nam szczypior, mniejsze sadzi się wczesną wiosną w rządki co 20 cm; odległość między roślinami w rzędzie powinna wynosić 5 – 8 cm. Cebulę można zbierać w miarę potrzeb w czasie całej wegetacji, a wszystkie rośliny wówczas, gdy liście się załamią i zaczynają żółknąć.

KULINARIA:
Cebula jest powszechnie używana w stanie surowym jako dodatek do wielu surówek świeżych i konserwowanych, grzybów, różnych przekąsek. Dodaje smaku kwaszonej kapuście. W kuchni używa się cebuli do aromatyzowania różnych zup, sosów, soków, pieczonego mięsa itp. Najczęściej używa się cebuli surowej lub zrumienionej na maśle czy oliwie. Surowa cebula jest doskonałym dodatkiem do wędlin, zimnych mięs, do twarogu, sera, chleba z masłem.

Cebula jest bogata w fitoncydy, była więc błogosławieństwem w czasach, gdy nie potrafiono jeszcze właściwie konserwować żywność.

W naturalny sposób można ufarbować wielkanocne jaja na piękny rudobrązowy kolor, gotując je w łupinach cebuli.

MEDYCYNA:
Charakterystyczny zapach cebuli powodowany jest przez olejek lotny zawierający siarkę. Ma on działanie lecznicze i bakteriobójcze. Cebula zawiera też cukry, witaminę D, wapń, żelazo, sód, potas i inne składniki. Korzystny wpływ na trawienie mają zawarte w cebuli śluzy i pektyny.

Cebula będąc obfitym źródłem witaminy C chroni przed szkorbutem. Dlatego wikingowie zabierali cebule na swoje dalekomorskie wyprawy.

Cebula jest bardzo zdrowa, ponieważ zawarte w niej substancje wpływają korzystnie na wiele czynności organizmu, między innymi pobudzają wytwarzanie soków trawiennych, wpływają uspokajająco na układ nerwowy, działają moczopędnie. Zawarte w cebuli fitoncydy są substancjami o silnym działaniu bakteriobójczym i przeciwpasożytniczym, dzięki czemu cebula wpływa regulująco na mikroflorę przewodu pokarmowego oraz górnych dróg oddechowych.

Z surowej cebuli, z dodatkiem cukru, otrzymywano syrop niezastąpiony w przypadkach infekcyjnych schorzeń układu oddechowego.

Pisząc o polskiej medycynie ludowej Adam Fischer podaje, że cebula to podstawowy środek stosowany na rany, wrzody i czyraki, by przyspieszyć ich gojenie. Najczęściej przykłada się kawałki cebuli podpieczone na blasze kuchennej. Dalej notuje, że cebulę stosuje się na ból zęba – przykłada się rozkrojoną. Jedzenie cebuli w dużej ilości „truje glisty”, czyli działa przeciwpasożytniczo.

METEOROLOGIA LUDOWA:
Zbigniew Przybylak podaje, że łagodną zimę można rozpoznać po ilości łusek na cebuli. Jeżeli jest ich mniej niż zazwyczaj, mrozy nie powinny być zbyt długie i srogie.
Solidna zima nadchodzi, jeżeli cebula „ubrana” jest w wiele łuskowatych koszulek.
Anomalii pogodowych można się spodziewać, jeżeli łuski cebuli są nierównomiernie rozmieszczone, także gdy występują w różnej ilości na różnych cebulach z tej samej grządki.