Jakie są zastosowania Świerka pospolitego?

ŚWIERK POSPOLITY (Picea abies L.)

NAZWA:
Inne zwyczajowe nazwy polskie:

• smrek.

Claire Cock-Starkey podaje, że Algonkinowie umieszczali jodłowe i świerkowe igły w poduchach dla ochrony przed chorobami.

ŚRODKI OSTROŻNOŚCI:
W Polsce świerk pospolity można pomylić z śmiertelnie trującym cisem pospolitym (Taxus baccata L.). Zalecam szczegółowe zapoznanie się z różnicami w morfologii pomiędzy cisem a świerkiem aby uniknąć pomyłki podczas wykorzystywania świerku pospolitego.

MORFOLOGIA:
Drzewo iglaste z czerwonobrązową łuszczącą się korą osiąga wysokość 30–40 metrów. Sztywne, zaostrzone igły są kwadratowe w przekroju poprzecznym, ułożone równomiernie na gałęziach. Męskie kwiatostany są żółtawe, żeńskie – jasnoczerwone. Wiszące szyszki spadają na ziemię w całości.

WYSTĘPOWANIE:
Powszechny w lasach na południu Polski oraz na północnym wschodzie, poza tymi obszarami łatwiej spotkać go w parkach i ogrodach.

STOLARSTWO I LUTNICTWO:
Stefan i Olga Kłosiewicz podają, że drewno świerka jest cenione przez cieśli i stolarzy. Do niedawna powszechnie budowano domy z belek okrągłych lub ciosanych na różne sposoby. Świerczyna bywa też niezastąpiona jako materiał do budowy pudeł rezonansowych instrumentów strunowych. Na to jednak potrzeba świerków specjalnych, najlepiej górskich lub wyrosłych w surowych warunkach północnej tajgi, o drobnych słojach i grubych pniach. Minimalna warstwa twardzieli musi być bowiem nie węższa niż 28 cm, a czym szersza, tym lepsza.

Drewno świerka jest bardzo jasne, miękkie i elastyczne. Wykazuje ono doskonałe właściwości rezonansowe. Swoją popularność wśród konstruktorów zawdzięcza także ”trzeszczeniu” przy przeciążeniu, co sygnalizuje, że konstrukcja może być zagrożona.

KULINARIA:
Łukasz Łuczaj podaje, że młode majowe pędy świerka są smaczne na surowo, można z nich robić syrop (zalewając osłodzoną wodą) lub herbatkę. Zawierają witaminę C. Także ze starszych pędów mieszkańcy tajgi robią smaczną herbatkę. Te młode pędy mogą też być dodawane do sosów, szczególnie dobrze smakują z rybami. Jadano dawniej także niedojrzale gotowane szyszki oraz kwiatostany męskie. W okresach głodu jedzono zmielone podkorze świerka, które dodawano do mąki na chleb. Wszystkie powyższe metody wykorzystania świerka pospolitego były stosowane wobec innych gatunków świerka przez Indian amerykańskich, którzy ponadto chętnie żuli żywicę z tego drzewa. Świerk wytwarza także pożywne nasiona, ale są zbyt małe aby myśleć poważnie o ich wykorzystaniu.

Wiosenne pędy drobno pokrojone mogą być dodane jako przyprawa do sałatek. Dobrze smakują na surowo, przyprawione do smaku cytryną. Starsze pędy stają się niejadalne.

MEDYCYNA:
Łukasz Łuczaj wzmiankuje, że pędy świerka mają działanie wykrztuśne i antyseptyczne.

BRONIOZNAWSTWO:
Adam Fischer wzmiankuje, że w niektórych okolicach Polski był wierzchołek świerku dawniej prymitywną bronią. Niestety ten autor nie precyzuje o jaki rodzaj broni mu chodzi. Przypuszczam, że ma tu na myśli rodzaj broni obuchowej o typie maczuga.