Jakie są zastosowania Pokrzywy zwyczajnej?

POKRZYWA ZWYCZAJNA (Urtica dioica L.)

NAZWA:
Inne zwyczajowe nazwy polskie:

• pokrzywa dwupienna,
• pokrzywa wielka,
• pokrzywa parząca,
• żgajka,
• parzawka,
• parzycha,
• koprzywa.

Łacińska nazwa pokrzywy – Urtica – wywodzi się od słowa uro, a oznacza ono palić albo spalić.

ŚRODKI OSTROŻNOŚCI:
Łukasz Łuczaj podaje, że stare liście i pędy nie powinny być jedzone, bo zawierają drobne kamyczkowate twory zwane cystolitami, które podrażniają nerki.

Zbigniew T. Nowak podaje, że pokrzywę osoby chore na cukrzycę powinny stosować pod kontrolą lekarza diabetologa. Informuje również aby jej nie stosować przy skąpomoczu i przed zabiegiem chirurgicznym i co najmniej tydzień po jego dokonaniu (ryzyko wystąpienia krwawień z ran pooperacyjnych). Wzmiankuje też aby jej nie stosować z lekami przeciwzakrzepowymi, w obrzękach spowodowanych ostrą niewydolnością serca i nerek, oraz u kobiet z cystami na jajnikach.

MORFOLOGIA:
Roślina gęsto pokryta parzącymi włoskami ma wysokość 30-150 cm. Łodyga jest czterokanciasta. Liście wyrastają nakrzyżlegle parami. Są podłużne, ostro zakończone, na brzegach grubo piłkowane. Niepozorne zielonkawe kwiaty zebrane są w kwiatostany wyrastające z pachwin liści. Pokrzywa jest rośliną dwupienną. Są rośliny męskie i żeńskie.

PORA ZBIERANIA:
Od czerwca do października.

WYSTĘPOWANIE:
Spotykana pospolicie w strefie umiarkowanej półkuli północnej. Roślinę tę można spotkać w wilgotnych lasach, zaroślach, na przydrożach, rumowiskach i innych siedliskach o wilgotnej glebie. Wskaźnik zawartości azotu w glebie.

TERENOZNAWSTWO:
Tristan Gooley podaje, że wyrasta jedynie w miejscach obfitujących w fosforany, którymi ludzie nawożą glebę. To, jak żyją ludzie i jak umierają, a ściśle – w jaki sposób grzebie się ich ciała, sprawia, że ziemia wzbogaca się w fosforany, co oznacza, że pokrzywa zwyczajna wskazuje miejsca ludzkiej aktywności i zamieszkania. Jeśli zgubiłeś się na odludziu i nagle spotykasz pokrzywę zwyczajną, to rozejrzy się w jej bliskim terenie (możesz znaleźć tam; ślad po budynku, stare miejsce pochówku), ponieważ wskazuje ona na obecność cywilizacji człowieka. 

Z tezą podaną wyżej nie zgadza się Andrzej Trembaczowski. Swoją opinię argumentuje tym, że pokrzywa potrafi rosnąć wszędzie. Podpiera to stanowisko swoimi obserwacjami i tym że środowisko naturalne w Wielkiej Brytanii różni się od tego jakie mamy w Polsce.

POWROŹNICTWO I TKACTWO:
Ray Mears podaje instrukcje wykonania sznurka z włókien pokrzywy. Z pokrzywy uzyskasz sznurek nieco gorszej jakości, odpowiedni do zastosowań krótkoterminowych. Poszukaj wysokich pokrzyw. Najlepiej zbierać je pod koniec okresu wegetacyjnego, gdy zaczynają wysychać i robić się czerwone. Powinieneś unikać oparzeń: jeśli nie masz ze sobą rękawic, załóż zamiast nich skarpetki albo pokryj dłonie grubą warstwą błota. Oderwij liście, a potem spłaszcz łodygi, ściskając je pomiędzy palcem wskazującym a kciukiem. Jeśli są zbyt twarde, ułóż je jednowarstwowo i chwilę wałkuj małym patykiem. Następnie zegnij pokrzywy w pół, aby złamać mocny rdzeń wewnętrzny. Gdy go wyjmiesz, w ręku zostaną ci włókna przymocowane do zewnętrznej kory. Rozerwij ją na cztery części. Włókna w tej postaci mają wiele zastosowań, możesz np. przywiązać nim rybę do prowizorycznego rusztu przed pieczeniem albo spleść z nich mocniejszy sznurek. Najcieńszą nić wypreparujesz z wysuszonych włókien pokrzywy, które na chwilę zamoczysz w wodzie.
Adam Fischer podaje, że z pokrzywy można robić płótna jak z lnu. Także lud lubelski używa pokrzywy do wyrobu worków, a nawet odzieży.

KONSERWACJA MIĘSA:
Krzysztof J. Kwiatkowski podaje, że pokrzywa ma cenne właściwości przeciwgnilne, które to wykorzystywane bywają np. do konserwacji świeżego mięsa na wyprawach survivalowych (mięso okłada się liśćmi albo po prostu… parzy).

KULINARIA:
Młode liście i czubki pędów wykorzystuje się jako herbatę, do zup, warzyw, smoothie i do barwienia ciasta makaronowego na zielono. Dzikie warzywo ma pikantny smak szpinaku. Najlepszy czas zbioru to marzec do maja, starsze liście nie smakują zbyt dobrze. Łukasz Łuczaj podaje, że stare liście i pędy nie powinny być jedzone, bo zawierają drobne kamyczkowate twory zwane cystolitami, które podrażniają nerki. Parzące włoski ulegają zniszczeniu podczas gotowania. Suszenie pokrzywy również pozbawia tę roślinę właściwości parzących. Jeśli chcesz spożywać liście na surowo, rozgnieć je wałkiem do ciasta. Nasiona mają smak orzechów i w postaci suszonej i uprażonej nadają się jako przyprawa.

MEDYCYNA:
Zbigniew T. Nowak wymienia wartości zdrowotne wynikające ze stosowania pokrzywy, takie jak:

• Niezastąpiony lek na anemię (żelazo, miedź, kwas foliowy, witamina K).
• Leczy skutecznie reumatyzm i artretyzm.
• Oczyszcza organizm z kwasu moczowego i toksyn.
• Zalecana przy łagodnym przeroście gruczołu prostaty.
• Wspomaga pracę nerek i leczy ich stan zapalny.
• Poprawia trawienie.
• Działa ochronnie na wątrobę.
• Zapobiega osteoporozie (wapń, krzem).
• Ułatwia zrastanie się kości i wzmacnia je (krzem, wapń).
• Likwiduje obrzęki nóg.
• Pomoc w kuracjach odchudzających (pobudza metabolizm, kwas chlorogenowy).
• Idealny środek dla ludzi wyczerpanych.
• Wzmacnia układ odpornościowy organizmu.
• Wzmacnia pole bioelektryczne organizmu (związki krzemu).
• Środek dla sportowców i korzystających z siłowni (lepsze dotlenienie całego organizmu, usuwa z organizmu szkodliwe metabolity tworzące się podczas wysiłku fizycznego, np. kwasu mlekowego, kwasu moczowego).
• Pomoc po antybiotykoterapii.
• Skraca czas wiosennego przesilenia.
• Łagodzi nieprzyjemny zapach potu.
• Lek na cukrzycę.
• Zapobiega zakrzepom krwi.
• Hamuje odkładanie się blaszek miażdżycowych (obniża poziom cholesterolu, krzem).
• Przyspiesza gojenie się ran i owrzodzeń.
• Pomocna w leczeniu choroby popromiennej (chlorofil, substancje o działaniu antyoksydacyjnym).
• Hamuje krwotoki (witamina K, krzem, garbniki).
• Dobrodziejstwo dla chorych na nowotwory po chemio- i radioterapii.
• Zapobiega chorobie Alzheimera (krzem).
• Dobrodziejstwo w unieszkodliwianiu wolnych rodników.
• Wspomaga leczenie alergii.
• Kuracje pokrzywowe przydatne w zespole zimnych rąk i nóg.
• Broni przed nadmiernym wypadaniu włosów.
• Zdrowie dla cery i paznokci.
• Na kłopoty z trądzikiem.
• Zawiera dziesięć razy więcej witaminy C w porównaniu z cytryną.