Thomas Merton

Thomas Merton
(ur. 31 I 1915 r., zm. 10 XII 1968 r.)

CYTAT:

Wiek XX pozostaje dla nas wiekiem wielkich zbrodniarzy, ale też nielicznych jasnych postaci, których myśl twórcza może przechyla szalę zwycięstwa dobra nad złem. Wśród tych postaci widzę też Tomasza Mertona.

Czesław Miłosz

BIOGRAM:

MERTON TOMASZ (31 I 1915 - 10 XII 1968). Będąc niezwykle płodnym pisarzem (ponad 60 książek) i autorem rozległej korespondencji (częściowo w Thomas Merton Studies Center, Louisville) otworzył katolicyzm amerykański na świat i pogłębił duchowość kontemplacyjnego życia Kościoła. Po burzliwym życiu nawrócił się i przyjął wiarę rzymskokatolicką, a 21 II 1942 wstąpił do nowicjatu trapistów, jako brat Ludwik, w opactwie Gethsemani. Autobiografia Mertona, The Seven Storey Mountain (1948; Siedmiopiętrowa góra, Kraków 1973), która okazała się bestsellerem o zasięgu światowym, zapowiadała autora genialnego o głębokiej duchowości, ale ukazywała go — podobnie jak następna książka, The Sing of Jonas (1953; Znak Jonasza, Kraków 1962) i inne dzieła — jeszcze jako człowieka posępnego, stroniącego od świata. Kontemplacja (przez jakiś czas żył jako pustelnik) i liczne (głównie listowe) kontakty pozwoliły ujawnić się prawdziwemu Meltonowi — człowiekowi o głębokiej emocjonalności (kryzys późnej miłości), niezwykłej zdolności pojmowania i rozległych zainteresowaniach (od Ojców Kościoła po literaturę współczesną, od mądrości chińskiej po zaangażowanie pacyfistyczne), spojrzeniu artystycznym (cykl zdjęciowy: Woods, Shore, Desert, 1982), zaangażowaniu społecznym i krytycznie nastawionego do państwa (The Nonviolent Alternative — Niestosowanie przemocy jako alternatywa 1980), wielkiego literata (The Collected Poems, wyd. 2 w 1980) i głębokiej duchowości chrześcijańskiej. Podczas Światowego Kongresu Monastycznego w Bangkoku padł ofiarą nieszczęśliwego wypadku. Interpretacja tej śmierci, podana przez przyjaciela Mertona, Rice'a (1970 r.), a mianowicie, że sam odebrał sobie życie, by wejść w nirwanę, jest absurdalna, ale podnosi problem, który coraz bardziej nurtował Mertona: stosunek mistyki chrześcijańskiej do mistyki dalekoazjatyckiej (zwłaszcza zenu). Jednak rękopis opublikowany po śmierci Mertona, The Inner Experience („Cistercian Studies” 1983/4), wskazuje, że problem ten był tylko jedną z przesłanek zasadniczej kwestii, a mianowicie roli mistyki/kontemplacji w dzisiejszym świecie: „Kontemplacja jest bezpośrednią i poniekąd bierną intuicją najgłębszej rzeczywistości, naszego duchowego »ja« (tak również zen) i Boga, który w nas żyje (o czym wie tylko wiara)” (tamże IV, 289). Jedynie ona zapewnia — jednostce, jak i wspólnocie — życie godne człowieka.

Pryw. doc. dr Josef Sudbrack, Monachium

ŹRÓDŁO:

Dinzelbacher Peter (praca zbiorowa pod jego redakcją), Leksykon mistyki, żywoty, pisma, przeżycia, Verbinum Wydawnictwo Księży Werbistów, Warszawa 2002, s. 185.

BIBLIOGRAFIA:

• Dinzelbacher Peter (praca zbiorowa pod jego redakcją), Leksykon mistyki, żywoty, pisma, przeżycia, Verbinum Wydawnictwo Księży Werbistów, Warszawa 2002.
• Merton Thomas OCSO, Duchowość pustyni. Piętnaście spotkań ze słynnym trapistą., W drodze, Poznań 2022, [ebook].
• Merton Thomas OCSO, Mądrość pustyni, Wydawnictwo Esprit, 2007.
• Merton Thomas OCSO, Mistyka chrześcijańska. Trzynaście spotkań ze słynnym trapistą., W drodze, Poznań 2019, [ebook].
• Merton Thomas OCSO, Modlitwa kontemplacyjna, Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, Kraków 2017, [ebook].
• Merton Thomas OCSO, Nikt nie jest samotną wyspą, Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2017, [ebook].
• Merton Thomas OCSO, Rozmowy z milczeniem, modlitwy i rysunki, Wydawnictwo M, Kraków 2004.
• Merton Thomas OCSO, Siedmiopiętrowa góra, Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2024.